44 Gün Savaşı, Güney Kafkasya’da bilinen mevcut teamülleri ve dengeleri kökten değiştiren ezber bozan bir savaş olmuştur. SSCB’nin 26 Aralık 1991 tarihinde dağılmasından sonra Ermenistan Dağlık Karabağ’ı ve civarındaki Laçin, Gubatlı, Zengilan, Cebrayıl, Fizuli, Ağdam ve Kelbecer’i Moskova’nın da desteğini alarak haksız olarak işgal etmiştir. Bu işgaller esnasında binlerce Azerbaycan Türkü kadın, çocuk denmeden acımasızca katledilmiştir. Ermenistan’ın uluslararası hukuk kurallarını ihlal ederek yapmış olduğu bu işgal neticesinde Azerbaycan topraklarının % 20’sini kaybetmişti. O tarihten sonra 44 Gün Savaşı başlayana kadar geçen sürede Ermenistan, yine haksız bir şekilde gerçekleştirmiş olduğu sınır ihlallerine ve topyekûn savaş çıkarma potansiyeline sahip provokasyonlar yapmaya devam etmiştir. Nihayet Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 25 Eylül 2020 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’na seslenmiş olduğu bir konuşmada Azerbaycan'ın Ermenistan'ın bölgedeki haksız işgaline son verme vizyonunu hayata geçirmek ve toprak bütünlüğünü sağlamak için meşru müdafaa hakkı çerçevesinde bir karşı saldırı başlatılacağını açıklamıştır. Uzun süredir devam eden bir haksızlığa karşı başlatılan bu onursal savaş, BM Güvenlik Konseyinin Ermenistan’ın işgalci olduğunu ve işgal altındaki toprakların Azerbaycan’a ait olduğunu teyit eden, aynı zamanda Ermenilere işgali sonlandırma çağrısında bulunan; “822, 853, 874, 884” nolu dört karar ile uyumludur. 27 Eylül 2020 tarihinde Ermeni işgal unsurlarına karşı başlatılan savaş 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan’ın mutlak galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Uluslararası hukukun temel ilkelerine göre; güç kullanarak sınırları değiştirmeye yönelik saldırılara hiçbir koşulda izin verilmemekte olup, saldırıya uğrayan ülkeyi ve halkı korumak için güç kullanımının “meşru müdafaa hakkı” çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bu nedenle 44 Gün Savaşı; Uluslararası Hukuk Kurallarına, BM, Avrupa Konseyi ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) teamüllerine uygun olduğundan hukuken bir sorun taşımamaktadır. Soğuk Savaş sonrası değişen dünya ve 2008 yılı küresel ekonomik krizi; değişen güvenlik algılarını ve halen günümüzde devam eden küresel ve bölgesel çatışmaları, değişen dengeler, yeni ittifaklar ve yeni potansiyel bölgesel güç aktörlerini gündeme getirmiştir. Milenyum sonrası gerçekleşen bu gelişmeler dikkate alındığında Azerbaycan’ın özellikle Kafkasya bölgesinde ve Avrupa’dan Asya’ya açılımı sağlayan coğrafi konumuna bakarak önemli bir kilit ülke olduğunu ve kilidin anahtarının da Zengezur olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmada özellikle 44 Gün Savaşı sonrası Güney Kafkasya’da değişen dengeler ve imkânlar incelenecektir. Bu kapsamda 44 Gün Savaşı’nın mutlak galibi olan kilit ülke olarak nitelediğimiz Azerbaycan ve Zengezur koridorunun önemi ele alınacaktır.

The 44-Day War was a groundbreaking war that radically changed the existing practices and balances in the South Caucasus. After the collapse of the USSR on December 26th, 1991, Armenia unjustly occupied Nagorno-Karabakh and the surrounding areas of Lachin, Gubatli, Zangilan, Cebrayil, Fizuli, Agdam and Kelbajar with the support of Moscow. During these occupations, thousands of Azerbaijani Turkish women were brutally murdered, along with their children. As a result of this occupation by Armenia in violation of the rules of international law, Azerbaijan lost 20% of its territory. After that date, until the 44-Day War began, Armenia continued to violate the borders it had carried out unjustly and to make provocations that had the potential to start a total war. Finally, President of Azerbaijan Ilham Aliyev, in his speech at the United Nations (UN) General Assembly on September 25th, 2020, stated that a counter-attack would be launched within the boundaries of the right to self-defense. He also announced that this operation would be carried out in order to realize Azerbaijan’s vision of ending Armenia’s unjust occupation in the region. This honorable war, launched against a long-standing injustice, is the UN Security Council affirming that Armenia is an occupier and that the occupied territories belong to Azerbaijan, and at the same time calling on the Armenians to end the occupation; It is compatible with the four UN Decision “822, 853, 874, 884”. The war started against the Armenian occupation elements on September 27th, 2020, ended with the absolute victory of Azerbaijan on November 10th, 2020. According to the basic principles of international law; attacks to change the borders by using force are not allowed under any circumstances, and the use of force to protect the attacked country and people is considered within the boundaries of the “right to self-defense”. Hence the 44 Day War; Since it complies with the rules of International Law, the UN, the Council of Europe and the Organization for Security and Cooperation in Europe (OSCE), it does not have a legal problem. The changing world after the Cold War and the 2008 global economic crisis; It has brought up the changing security perceptions and the ongoing global and regional conflicts, changing balances, new alliances and new potential regional power actors. Considering these developments that took place after the millennium, we can say that Azerbaijan is an important “keyhole” country, especially in the Caucasus region, and by looking at its geographical location that provides an opening from Europe to Asia, and the key to the lock is Zangezur. In this study, especially after the 44-Day War, the changing balances and opportunities in the South Caucasus will be examined. In this context, the importance of the Azerbaijan and Zangezur corridor, which we describe as the key country that was the absolute winner of the 44-Day War, will be discussed.