Doğal afetler, yüzyıllar boyunca insan hayatını ve yapılı çevreyi etkilemiş ve şekillendirmiştir. Bunlardan biri olan deprem, yer kabuğunda meydana gelen hareketler sonucunda oluşmaktadır. Engellenmesi mümkün olmayan bu doğa olayı, hareketin büyüklüğüne bağlı olarak yalnızca oluştuğu alanı değil, çok daha geniş bir bölgeyi etkileyebilmektedir. Özellikle yapılaşmanın ve nüfusun yoğun olduğu yerlerde ya da bu alanlara yakın olan noktalarda yaşanan depremler, insan hayatını ve yapılı çevreyi direkt ve yıkıcı bir şekilde etkileyebilmektedir. Depremler, olumsuz etkileri nedeniyle insan hafızasında derin izler bırakmaktadır. Bu durum kolektif hafızayı da etkilemektedir. Söz konusu etki, dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi depremlerin sıklıkla yaşandığı coğrafyaların başında gelen Anadolu’da da yüzyıllardır görülmektedir. Tamamı deprem bölgesi olarak nitelendirilen Anadolu’da tarih boyunca meydana gelen depremler, zaman zaman yıkıcı etkileriyle kolektif hafızayı derinden etkilemiştir. Kolektif hafızanın önemli bir taşıyıcısı olan mimari miras, yıkıcı depremlerin etkisiyle bir toplumun yaşam biçiminin, ortak değerlerinin ve yapı üretme kültürünün şekillenişini; kentlerin biçimlenme kriterlerini ve gelişim/değişim süreçlerini okuyabilmeyi sağlamaktadır. Anadolu mimari mirası da bu açıdan zengin ve adeta ders niteliğindeki verileri bünyesinde barındırmaktadır. Türkiye’nin doğusunda 6 Şubat 2023 tarihinde art arda yaşanan iki yıkıcı deprem, mimari mirasın üzerinde bıraktığı etkilerle kolektif hafızanın nasıl etkilendiğini çarpıcı bir şekilde göstermiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, deprem etkisiyle ağır hasarlar alan mimari mirasın kolektif bellekle ilişkisini ortaya koymak ve bu açıdan söz konusu mirasın korumasına katkı sağlamaktır. Çalışma kapsamında, 6 Şubat 2023 depremlerinden en fazla etkilenen Anadolu yerleşimlerinden olan Malatya’da yer alan ve kentin kolektif hafızasındaki simgesel niteliğiyle öne çıkan Yeni Cami ve çevresi ele alınmıştır. Yapının Malatya kolektif hafızasındaki yeri, taşıdığı kültürel değerlerle depremlerden yoğun olarak etkilenen tarihi incelendiğinde, korunmasının ve geleceğe doğru bir şekilde aktarılmasının önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Sonuç olarak çalışmada, mimari mirasın deprem gibi engellenmesi mümkün olmayan doğal afetlere karşı güçlendirilmesi ve kalıcı/etkili çözümlerin üretilmesinin; bir yerleşimin, bölgenin ve daha üst ölçekte ülkenin kolektif hafızasının da geleceğe aktarılabilmesi ve kültürel devamlılığın sağlanabilmesi açısından hayati önem taşıdığına dikkat çekilmiştir.

Natural disasters have affected and shaped human life and the built environment for centuries. One of them, earthquake, is formed as a result of movements in the earth's crust. This natural event, which cannot be prevented, can affect not only the area where it occurs, but also a much wider region, depending on the size of the movement. Earthquakes, especially in areas where settlements and populations are concentrated or close to these areas, can directly and destructively affect human life and the built environment. Earthquakes leave deep traces in human memory due to their negative effects. This situation also affects the collective memory. The said effect has been seen for centuries in Anatolia, which is one of the geographies where earthquakes are frequently experienced, as in many parts of the world. Earthquakes that have occurred throughout history in Anatolia, which is described as an earthquake zone, have deeply affected the collective memory from time to time with their devastating effects. Architectural heritage, which is an important carrier of collective memory, shapes the way of life, common values and building culture of a society with the effect of destructive earthquakes; it enables to read the formation criteria and development/change processes of cities. The Anatolian architectural heritage also contains rich and almost lesson data in this respect. The two devastating earthquakes that took place in eastern Turkey on February 6, 2023, strikingly showed how the collective memory was affected by the effects they left on the architectural heritage. In this context, the aim of the study is to reveal the relationship between the architectural heritage, which was heavily damaged by the earthquake, and the collective memory, and to contribute to the conservation of the said heritage in this respect. Within the scope of the study, New Mosque and its surroundings, which is located in Malatya, one of the Anatolian settlements most affected by the 6 February 2023 earthquakes, and which stands out with its symbolic quality in the collective memory of the city, were discussed. When the place of the building in Malatya's collective memory, its cultural values and its history, which was heavily affected by earthquakes, are examined, the importance of its conservation and transfer to the future is better understood. As a result, in the study, it is aimed to strengthen the architectural heritage against natural disasters that cannot be prevented such as earthquakes and to produce permanent / effective solutions; it has been pointed out that the collective memory of a settlement, region and on a higher scale, the country is of vital importance in terms of transferring it to the future and ensuring cultural continuity.