İran sınırları içerisinde bulunan Türklerin dili, edebiyatı ve zengin kültürleri son zamanlarda ‎araştırmacıların dikkatini çekmiş durumda. Bölgede büyük Türk nüfusunun varlığı, zengin bir ‎sözlü geleneği oluşturmuştur. Âşıklık geleneğinin en zengin şeklini bu bölgede görmemiz ‎mümkündür. Düğünlerde hâlâ âşıkların destan [hikâye] parçaları anlattıklarını görmekteyiz. Bazı ‎kahvehanelerde âşıkların destan [hikâye] anlatma geleneği gittikçe zayıflasa da âşıklık ‎geleneğinin hâlâ devam ettiğini göstermektedir. Destan söyleme Azerbaycan âşıkları arasında ‎eskiden beri önemli bir gelenektir. ‎Bu bölgede büyük bir Türk nüfusunun yaşaması, geniş bir ‎sözlü kültür varlığını ortaya koymuştur. Bu destanlar manzum ve mensur bir arada olup âşık ‎tarafından saz eşliğinde ifa edilmektedir. Bu sahada tespit ettiğimiz yüzlerce âşık destanı ve dört ‎bine yakın âşık sanatçımız, bölgede yoğun âşıklık geleneğinin yaşamasının göstergesidir. ‎‎“Tufarganlı Abbas ile Gülgez Destanı” bölgedeki âşıklık geleneğinde önemli bir yeri olduğu ‎âşıklar tarafından vurgulanmaktadır. Eskiden âşıkların geleneğine göre yeni yetme âşığın bu ‎sanata başlayabilmesi için “Tufarganlı Abbas ile Gülgez Destanı”nı eksiksiz söyleyebilme şartı ‎var idi. Bu destan temel âşık havalarıno yer yer hepsi barındırmaktadır Bu nedenle bu hikâyeyi ‎sazıyla sözüyle eksiksiz söyleyen kişinin âşık havalarının tümünü öğrenmiş olduğu kabul ‎edilirdi. Şiirlerde divan şiirinin kalıplarının da kullanması Abbas Tufarganlı’yı diğer âşıklardan ‎ayırmaktadır. Onun şiirlerinde yazılı edebiyat ile halk edebiyatının birleşmesi sonucu ilahi ve ‎insani aşkın bir yerde işlendiğini görmekteyiz. Miraçname adı verilen şiirlerinde ilahi aşk ele ‎alınmış, yerin yedi katından ve göğün yedi katından haber vermiştir. Bu şiirlerde divan ‎edebiyatının etkisi açıkça görülmektedir. Maddi aşk konulu şiirlerinde Arap ve Fars edebiyatının ‎mazmunlarının yanı sıra lirik halk şiirinin sade ve akıcılığı özelliği de belirgindir. Ȃşık Hesen ‎Gaffari’den derlediğimiz Tufarganlı Abbas ile Gülgez Destanı Türk Dil Kurumunun “Türk ‎Dünyası Destanları Tespiti ve Türkiye Türkçesine Aktarılması” projesi çerçevesinde 2019 ‎yılında kitap haline getirildi. Bu çalışmada Tufarganlı Abbas ile Gülgez Destanı’nın Tebriz ‎varıyantını Karadağlı Ȃşık Hesen Gaffari söylemini tanıtılacaktır.‎

‎ İran Turk’s have rich culture, language, literature and oral traditional. This oral traditional ‎attracted the attention of researchers in recent times. İranian Azerbaycani Turks have rich oral ‎traditional. One of them named Ashıg’s. We find the gratest oral tradition of ashig’s in this ‎region. In wedding we can see ashigs epic story telling. In some kahvehane we can see oral epic ‎traditional with ashigs, but it powerless in the time. This important traditonal decreases dey bey ‎dey but it is seen. Tufarganli Abbas and Gulgez is one of the most importent oral traditional that ‎shown by ashgis. Young ashig who want to start this art must be telling this story complitly. ‎Because this story have elmost all ashig melody that ashigs need to say the other ashigs teling ‎story. The young ashig that says this story without any recurrense acceptable full ashig. Abbas ‎Tufarganlı Using the patterns of divan poetry in poems. As a result of the merging of written ‎literature and folk literature in his poems, we see that he is processed in a place of divine and ‎human love.In his poems, called Mirachname, divine love was addressed, and seven stories of ‎the earth and seven stories of the sky were reported.The effect of divan literature can be clearly ‎seen in these poems. In his poems about material love, the plain and fluent feature of lyrical ‎folk poetry as well as the mazmuns of Arab and Persian literature is evident. We have compiled ‎Tufarganl Abba and Gülgez story from Ashiq Hesen Gaffari. “Turkish Language Society ‎‎"Retaining the Turkish World and Turkey Transferring Turkish Epics" project was published in ‎‎2019. In this peaper, we introduce Tufarganli Abbas and Gülgez what collected in Tabriz.‎