KUTADGU BİLİG`DEN HAREKETLE, ESERİN YAZILDIĞI DÖNEMDE TÜRKLERDE TAKİP EDİLEN DİL VE YAZI POLİTİKALARI

Özet

Kutadgu Bilig, Karahanlı Türkçesi'nin Divanu Lügat-it Türk'ten sonraki Türk Edebiyatı’nda İslam
kültürünün özelliklerini taşıyan en büyük eserdir. Türk-İslâm tarihi açısından en önemli belgelerin
başında gelen Kutadgu Bilig, İslâmî Türk edebiyatının adı bilinen ilk şair ve düşünürü Balasagun'lu
Yusuf Has Hacip tarafından 1069 yılında Karahanlı Devleti'nin merkezi olan Kaşgar’da yazılmıştır.
Yazar kitabını bitirince, doğu Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuş, eserdeki derin
felsefeden etkilenen hükümdar da bu eserden dolayı Balasagunlu Yusuf’a Has Haciblik unvanını
vermiştir. Aruz vezni ile yazılan eserde 73 bölüm, 6645 beyit ve 173 dörtlük vardır. Bazı
bölümlerinde ansiklopedik bilgiler içerir. Bu eserin bugün Fergana, Viyana ve Mısır'da bulunan üç
yazma nüshası vardır. Her üç nüshanın tıpkıbasımları Türk Dil Kurumu'nca yayımlanmıştır. Bu üç
nüshanın karşılaştırılması ile meydana getirilen metin ve eserin günümüz Türkçesine çevirisi, Reşit
Rahmeti Arat tarafından yayınlanmıştır1
. Didaktik bir eser olan Kutadgu Bilig`de alegorik bir
anlatım vardır. Dört soyut kavram üzerine kurulan eserde aklı, adaleti, devleti ve saadeti temsil eden
dört kahraman vardır. Eser, yarı hikâye ve yarı temsil tarzında yazılmıştır. Dört ana karakter
arasında geçen diyaloglardan oluşan esere sembolik şahısların konuşmalarıyla tiyatro havası
kazandırılmıştır.