SAFRANBOLU ŞÜKRÜ EFENDİ ÇEŞMESİ SÜSLEMELERİNİN İNCELENMESİ

Özet

Batı Karadeniz Bölgesi’nin tarihi yerleşim alanlarından biri olan Safranbolu, Homeros’un tanımıyla
dönemin “incisi” olarak yazılı kaynaklarda yerini almıştır. Kent, eski doğu-batı ulaşımı arasında
geçişi sağlayan stratejik konumu ve coğrafyasının elverişliliği nedenleriyle birçok medeniyete ev
sahipliği yapmıştır. Ancak bu yerleşim bölgesinde bezemeleriyle günümüze ulaşabilen taşınmaz
kültür varlıklarının çoğunun XVI. yüzyıl ve sonrasına ait olduğu belirlenmiştir. Bu yapıların, sivil
ve dini mimari ile birlikte kent dokusu içinde önemli bir yer tutan tarihi çeşmeler olduğu
görülmektedir.
Suyun bereketli olduğu Safranbolu’da çeşmelerin çoğunun anıtsal cepheleri benzer motiflerle
bezenmiştir. Bunlar arasında bir bütünlük oluşturan kompozisyona sahip örnek, Şükrü Efendi
Çeşmesi’dir.
Yapı, iki sütünce arasında, dikdörtgen şekli verilip tek cepheli olarak bir konutun bahçe duvarına
inşa edilmiştir. Üzerindeki süsleme kompozisyonları yapıldığı dönemin özelliklerini taşımaktadır.
Ancak Safranbolu’daki diğer benzer bezemeli 28 çeşmeden farklı olarak bu çeşmenin dikkat çeken
özelliği kompozisyonda oluşan bütünlüğüdür.
Bu araştırmada, Safranbolu Şükrü Efendi Çeşmesi’nin süsleme kompozisyonunda yer alan her
motif Tasarım İlke ve Yöntemlerine göre de değerlendirilmiştir.