SEMBOLİK DEĞERİ OLAN TARİHİ CAMİLERİ MAKETLER ÜZERİNDEN OKUMAK

Özet

Mimari temsil, bir tasarımcının fikir ve hayallerini akıl dışındaki farklı bir ortamda
deneyimlemesine imkân sağlamaktadır. Bu temsil araçlarından biri maketlerdir. Yapılan çalışmada
Türk- İslam alemi için sembolik değere sahip olan Edirne Selimiye Cami ile Hristiyan- İslam
aleminin ortak simgesel yapısı sayılan Ayasofya Cami’lerinin üç boyutlu bir temsil aracı olan
makete dönüşme sürecinin aşamaları, bu süreçte karşılaşılan sorunlar ve çözümleyici müdahale
yöntemleri detaylı olarak açıklanmıştır. Modellemenin ilk aşamasında Selimiye ve Ayasofya
Camilerinin strüktürel özellikleri yapılan literatür taraması ile belirlenmiştir. Daha sonra yazarlar
tarafından camilerin görsel tasarım kriterleri okunmaya çalışılarak Selimiye’yi Selimiye,
Ayasofya’yı Ayasofya yapan ilkeleri makette göstermek kaygısı ile bir öncelik sıralaması
oluşturulmuştur. Bu okumalar sonucunda maketlerin simgesellik özelliğini sağlaması en önemli
kriter olarak belirlenmiştir. Diğer görsel tasarım kriterleri öncelik sırasına göre Selimiye Cami için;
vurgu, doku, oran-orantı, dolu-boş etkisi, uyum, denge, ritim, hiyerarşi, renk ve zıtlık Ayasofya
Cami için ise; zıtlık, renk, hiyerarşi, doku, dolu-boş etkisi, vurgu, oran-orantı, ritim, denge ve
uyumdur.
Modelleme sırasında tasarımcıların karşılaşabileceği en önemli sorunlardan birinin 3 boyutlu
yazıcıda algılanamayan narin yapı elemanları olduğu görülmüştür. Bu elemanların kusursuz bir
şekilde basılabilmesi için modellerin strüktürel yapısına müdahaleler gerekebilmektedir. Ayrıca 3
boyutlu yazıcı ve çizim programları farklı form ve strüktürlere sahip yapıları kolaylıkla
ölçeklendirerek üretilebilmesine rağmen sembolik özellikleri olan yapıların simgeselliğini ifade
edebilmekte yetersiz kaldığı bu nedenle yapısal ve yapısal olmayan elemanlarda müdahale
gerektirdiği anlaşılmıştır. Sonuç olarak; geçmişten günümüze önemli bir mimari temsil aracı olarak kullanılan maketler
gelecekte de farklı teknolojiler kullanılarak bu görevi yerine getirecektir. Ancak bu sunum
tekniğinin başarısı mimarın modele kazandıracağı yapının sahip olduğu anlamdır.