KIRSAL TURİZMİN GELİŞMESİNDE AB FONLARININ ROLÜ: VAN İLİ ÖRNEĞİ

Özet

Ülkelerin ortak amacı yurttaşlarına daha müreffeh bir yaşam sunabilmek amacıyla iktisadi,
sosyokültürel, siyasal alanlarda daha iyiyi hedefleyerek ona ulaşmaktır. Ülke refahından toplumun
tüm kesimlerinin eşit olarak faydalanması gerekliliği kent ile kırsal bölgeler arasındaki farklılıkları
azaltma çalışmalarını gündeme getirmektedir. Bu farkın azaltılması gelişmişliğin bir göstergesi
olarak gelirin adil dağıtımından öte köyden kente göçün getirdiği sorunların önlenmesi, kırsalda
yaşayan genç nüfusun azalarak, gıda arzında yaşanabilecek tehlikelerin önlenebilmesi için bir
zorunluluk olmaktadır. Kırsal kalkınma kavramı kendi içinde tarımsal faaliyetlerin, hayvancılığın,
yerel ürünlerin ve kırsal turizmin geliştirilmesi faaliyetlerini barındırmaktadır. Rekabetçi bir kırsal
yapının oluşturulması, refahın yükseltilmesi ve gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesinde kırsal
turizm önemli rol oynamaktadır. Kırsal turizm, turizmin belli aylardaki yoğunluğunun bütün yıla
dağıtılmasını ve turizm gelirlerinin ülke geneline yayılmasını sağlamaktadır. Kırsal turizmin
kalkınma hedeflerine yapabileceği tüm katkılara rağmen kırsal bölgelerde yaşayanların bu
yatırımları öz kaynakları ile hayata geçirmeleri oldukça zor olmaktadır. Bu nedenle Ulusal
Kalkınma Strateji Belgesinde üzerinde önemle durulan kırsal kalkınma kavramı Türkiye’nin AB
adaylık sürecinde yeni bir boyut kazanmıştır. AB tarafından aday ve potansiyel aday ülkelere
sağlanan Katılım Öncesi Yardım Aracı’nın Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD) Türkiye’de iki
dönem olarak (IPARD I ve IPARD II) uygulanmaktadır. Bu programın desteklediği sektörlerden
biride kırsal turizmdir.
Çalışma kapsamında Van ilinde IPARD programlarından faydalanan 30 işletmenin tamamına
ulaşılarak anket çalışması yapılmıştır. IPARD I programı döneminde on bir işletmenin kırsal turizm
yatırımlarına hibe desteği aldığı, bu yatırımların tutarının 12.392.434 TL, aldıkları hibe tutarının ise
5.212.229 TL ve faydalanıcılarının ikisinin genç kadın girişimci olduğu görülmektedir. IPARD II
programı incelendiğinde ise on dokuz işletmenin kırsal turizm yatırımlarına hibe desteği aldığı, bu
yatırımların tutarının 58.556.313 TL, hibe tutarının ise 30.178.018 TL ve faydalanıcılarının on
yedisinin genç ve kadın girişimci olduğu görülmektedir.IPARD I ve IPARD II programları incelendiğinde kırsal turizm yatırımlarının hem sayısında hem
de yatırım tutarında artış olduğu, genç ve kadın girişimci ilgisinin arttığı görülmektedir. Bu durum
IPARD programını konu alan çalışmaların istihdamı, işletme gelirlerin artırdığı ve işletmelerin
hedeflerine ulaşmada yardımcı olduğu bulgularıyla uyumludur. Hibe destekleri ile Van ilinde kırsal
turizm yatırımlarında artış yaşanmakta ve kırsalda yaşayanların refahına katkı sunulmaktadır.