BİR HABER METNİNİN İDEOLOJİK ANALİZİ: “BİR ANLIK GAFLETE DÜŞTÜM, PİŞMANIM”

Özet

Stuart Hall ve Kültürel Çalışmalar yaklaşımı, toplumsal formasyondaki güç ve iktidar ilişkileri ve
ideoloji kavramsallaştırmasını teorik bir miras çerçevesinde ortaya koymakta; sosyal teorinin
özellikle feminizm ve ırk meselesi ile kesintiye uğratılabilecek alanında, kişisel olanın politik
olduğu, iktidarın salt sınıf çelişkisinden kaynaklanmayan toplumsal cinsiyet, cinsellik, ırk alanında
tahakküm altına alınan ve alınmayan konumlar içerisinde biçimlendiğine vurgu yapmaktadır.
Kültürel çalışmalar yaklaşımında kültür politikalarını incelemek ve kültürün politikleştirilmesinde
ırk ve toplumsal cinsiyet meselesini gündeme getirmek önemli bir politik mücadele alanıdır.
Toplumdaki egemen ideolojilerin üretimi ve yeniden üretiminin ele alınıp incelenmesinde medya
metinleri temel göstergeler olmaktadır. Bu çalışmada, anlamın üretimi ve tüketimi ideoloji
bağlamında incelenmektedir. Egemen ideolojinin üretiminde egemen söylem yapılarının metne
nasıl iliştirildiğine, metinde nasıl yapılandırıldığına ve alımlayanın bu söylemi nasıl yeniden
ürettiğine ya da kendi direniş kültürünü/dilini nasıl yarattığına bakılmaktadır. Ardından da
toplumsal düzende medya metni aracılığıyla üretilen söylemin okuyucu tarafından ne şekillerde
alımlandığı araştırılmaktadır. Böylelikle, haberdeki ideolojinin söylemsel çözümlemesi, öznelerin
hangi anlam yapıları/kodlar çerçevesinde çağrıldığı ve bu hegemonik yapıya eklemlenmenin olup
olmadığı/nasıl olduğu dilsel ifadelerden yola çıkılarak ortaya konacaktır.
Çalışmada, “Tecavüze Uğrayan Eşini Bıçaklayan Koca: ‘Bir Anlık Gaflete Düştüm, Pişmanım’”2
başlıklı haber metnindeki ideolojinin, okuyucu yorumlarını da içerdiğinden haberin üretim, tüketim
ve yeniden üretim süreçlerini kapsayacak biçimde değerlendirmektedir. Söylemin alımlanmasına
ilişkin Hall, başat-hegemonik okuma, müzakereci okuma, karşıt okuma biçiminde üç farklı
okumadan söz etmektedir. Burada, izleyicinin, başat kod içinde mi yoksa ona karşıt ya da
profesyonel kodların yanı sıra bazı karşıt yollarla da mı anlamlandırılmayı gerçekleştirdiği
araştırılmaktadır. Sonuç olarak haber metni üzerinden kodlama ve kod açımlama sürecinin bütününde, özneleri kuran
söyleminin yanında eleştirel bir okumanın varlığı ortaya çıkmakta; ancak bu eleştirel okuma olaya
ilişkin olmakta, olayın haber haline getirilirken egemen kodları yeniden üretmesine ilişkin
değerlendirmeler içermemektedir.