TÜRKİYE BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BÖLGE VE ON İL YOĞUNLAŞMASI

Özet

Türkiye finansal sistemi banka temelli bir sistemdir. Bu tür sistemlerde, fon fazlası olanlarla fon
ihtiyacı olanları buluşturmada bankalar önemli rol oynar. Mali aracılık fonksiyonunu yerine getiren
bankaların faaliyetlerini nerelerde yoğunlaştırdığı önemlidir. “Bankacılıkta coğrafi yoğunlaşma”
faaliyetlerin belirli yerlerde toplanmasını yani yoğunlaşmasını ifade etmektedir. Bankacılık
faaliyetlerinin coğrafi dağılımı ve yoğunlaşması az çalışılmış bir konudur. Oysaki bu tür bir
inceleme ekonomik faaliyetlerin nerelerde yoğunlaştığına dair bilgi vermekte ve bölgesel
gelişmişlik farklarının giderilmesinde ve bölgesel kalkınma politikalarının şekillendirilmesinde
kullanılabilmektedir. Bu çalışmada Türkiye bankacılık sektörünün başta mevduat ve krediler olmak
üzere 2007-2020 dönemi bankacılık verileri bölge ve il bazında incelenmiş, bölge ve 10 il
yoğunlaşmasına ilişkin tablolar elde edilmiştir. 2007 yılında 7568 şubenin % 29,92’sinin
İstanbul’da faaliyet gösterdiği görülmektedir. Bölgesel dağılım tablosunda ayrı bir bölge olarak yer
alan İstanbul’u % 15,24 ile Ege, % 11,84 ile Batı Anadolu ve % 10,53 ile Akdeniz Bölgesi takip
etmektedir. 2020 yılında sıra ile bu oranların % 26,33 , % 14,94, % 11,88 , % 11,45 şeklinde
değiştiği görülmektedir. 2007 yılında mevduatın % 43,51 İstanbul’da toplanmakta, kredilerin ise %
43,68’i İstanbul’da kullandırılmaktadır. Mevduat ve kredide İstanbul’u % 20,39 ve % 13,34 oranları
ile Batı Anadolu izlemektedir. 2020 yılında İstanbul’un mevduat payının % 46,30’a yükseldiği,
kredi payının ise % 41’e düştüğü görülmektedir. Nüfus açısından en yoğun iller olan İstanbul,
Ankara ve İzmir’in en çok banka şubesi olan iller olduğu ve mevduatın en çok bu illerde toplandığı,
kredilerin de en çok buralarda kullandırıldığı görülmektedir. ATM, POS cihazı ve üye işyeri sayıları
açısından da sıralama değişmemektedir. Sonuç olarak, Türkiye bankacılık sektöründe, biraz
azalmış olsa da coğrafi yoğunlaşma yüksektir. Şube sayıları, mevduat ve kredi açısından hem
bölgesel düzeyde hem de 10 il bazında yoğunlaşma vardır ve bu yoğunlaşmalar gelişmiş diye
nitelendirilen bölgeler de görülmektedir. Bu da bölgesel farklılıkları arttıran bir unsurdur.