TÜRKİYE’DE BÜTÇE HAKKININ GELİŞİMİ

Özet

Bütçe, gelir ve giderlerin gelecek dönem için tahmin edilmesi şeklinde ifade edilebilmektedir. Çok
eski tarihlerde bahsedilen gelir ve giderlere, o topluluğun yöneticisi tarafından karar verildiği
bilinmektedir. Ancak bu yetkinin keyfi kullanılması neticesinde halk üzerinde ekonomik anlamda
yük oluşmuştur. Nitekim halk da duruma isyan etmiştir. Böylelikle kamu bütçesinin kullanımının
belirli ilkeler çerçevesinde gerçekleştirilmesi yolunda ilk adımlar atılmıştır. Yaşanılan bu gelişmeler
bütçe hakkı olarak adlandırılmış ve bazı dönemlerde şiddetli olaylara yol açmıştır. Başka bir
deyişle, bütçe hakkının kazanımının bazı dönemlerde gerçekleşen kanlı isyanlar sonucunda elde
edilebildiği bilinmektedir. Batı’da durum bu şekilde gerçekleşirken, Türkiye’de ise şiddetli
isyanlardan ziyade yöneticiler tarafından halka sunulan bütçe hakkından söz edilebilmektedir.
Türkiye’de bütçe hakkının gelişimi Osmanlı İmparatorluğuna kadar uzanmaktadır. Ancak bu
dönemde modern anlamda bütçe hakkından söz etmek mümkün görünmemektedir. Nitekim bütçe
hakkı etkin kullanılamadığı gibi, bütçe uygulamalarının denetiminin de yapılamadığı bilinmektedir.
Türkiye’de modern anlamda bütçe hakkının Cumhuriyet dönemiyle birlikte kazanıldığı
görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de bütçe hakkının gelişimi ve özellikle 2017 Anayasa
değişikliğinin bütçe hakkını nasıl etkilediği üzerinde durulması amaçlanmaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle bütçe konusunda getirilen bazı düzenlemelerin bütçe
hakkını olumsuz etkileyebileceği görülmektedir.