SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS DEĞERLERİMİZİ YAŞATAN İNSAN HAZİLERİNE BİR ÖRNEK EMİNE ÖZKAN VE BEZ DOKUMA SANATI

Özet

Hayatta kalma ve var olma dürtüsü diğer varlıklardan farklı olarak insanoğlunu her zaman bir
topluluk halinde yaşamaya itmiştir. Bu zorunluluk zamanla her toplumun kendi kimliğini inşa
etmesine sebebiyet vermiş ve bunu sonraki kuşaklara aktarma refleksi kültürü ve buna bağlantılı
olarak kültürel mirasın varoluşuna zemin sağlamıştır. Bu bakımdan kültür ana başlığı altında önemli
bir yeri bulunan somut olmayan kültürel miras, toplumların varoluş genetiğinin en önemli
unsurlarından biridir.
Özellikle el sanatları geleneğiyle somutlaştırabileceğimiz bu mirasın sonraki kuşaklara aktarımında
birer öğreticiden çok daha fazlası kimlik taşıyan usta öğreticilerin misyonu çok daha ayrıcalıklı bir
konumdadır. Unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarının araştırılması ve yaşatılması adına bu sanatları
icra eden kişilerin biyografik incelemesinin yapılması kültürel anlamda büyük önem taşımaktadır.
Bu bağlamda çalışmanın konusunu, unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarında biri olan bez dokuma
sanatı ve bu sanatı yaklaşık 30 yıldır icra ederek kursiyerlerine öğretmeye devam eden Emine
ÖZKAN’ın biyografik araştırması oluşturmaktadır. Araştırmada ilk başta Somut Olmayan Kültürel
Miras çerçevesinde literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra bu bilgiler doğrultusunda Ankara
Polatlı Halk Eğitimi Merkezi’nde kurulmuş dokuma tezgâhlarında yıllardır usta öğretici olarak
görev yapan Emine ÖZKAN’ın hayatı, bez dokuma el sanatı ile nasıl tanıştığı, bu sanatın nasıl
yapıldığı ve günümüze yansıyan geleneksel el sanatları örneklerinin neler olduğu hakkında
araştırma yapılması amaçlanmıştır. Geçmişten günümüze varlığını sürdüren bu el sanatı ile ortaya çıkan ürünler ve bu ürünlerin
katkılarının neler olduğu araştırmada veri olarak toplanmıştır. Araştırma sonucu elde edilen
bulgular, bez dokuma sanatının yaşatılmaya çalışıldığı, bu el sanatını öğrenmek için insanların
halen ders alma konusunda istekli oldukları, bez dokuma sanatı sonrasında ortaya çıkan nitelikli ve
çeşitli ürünlerin ortaya çıktığı görülmektedir.
Ayrıca el sanatları örneklerinde bugünün kültürel algısının zevkini yansıtan motiflerin değil, aynı
zamanda bu kültürel birikimin yansımasının en somut karşılığı olabilecek nitelikte, özellikle Polatlı
ilçesinde bulunan Frigya Krallığına başkentlik yapan Gordion antik şehrine ait simgelerden
esinlenen motiflerin de bulunduğu görülmektedir.
Çalışma sonucunda; bez dokuma sanatına çeşitli destekler verilerek bu miras ögesine önem
verildiğini, gelecek kuşaklara aktarılmasına gayet gösterildiğini, bu sanat sayesinde meydana gelen
el sanatları ile ilçenin tanıtım ve ekonomik olarak kalkınması adına da etkililiğinin olduğunu, bu ve
benzeri sanatların daha da çok desteklenmesi gerektiğini söylemek mümkündür.