NEO LİBERAL POLİTİKALARIN EĞİTİM ALANINA VE TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNE YANSIMALARI

Özet

Neoliberalizm, serbest piyasa fikrinin yayılmasını, özel teşebbüsü, kamudan ayrı olmayı, üretim,
tüketim ve ticaret bağımsızlığını savunan iktisadi bir sistemdir. İleri kapitalist ülkelerin ucuz
şartlarda üretimlerini gerçekleştirebileceği, farklı üretim tarz ve yerleri arama eğilimine girmeleri,
neoliberal politikaların var oluşunu sağlamıştır. Neoliberal ekonomik yöntemle bireysel girişimlere
öncelik verilmekte, serbest ekonomik faaliyetlerle oluşturulan kuramsal hat içinde bireysel
ekonomik aktiviteler varlık gösterebilmektedir. Neoliberalizm, ekonomik gelişmelere paralel
toplumsal yapıyı sermayenin çıkarlarına hizmet edecek şekilde belirlemek hedefiyle ilk olarak
1970’li yıllarda ortaya çıkmaktadır. Sosyal devlet anlayışının devamlılığının sağlanmasının
imkânsız olduğu yaklaşımını benimseyen neoliberal politikaların, eğitim alanına da yansımaları
görülmektedir. Bu doğrultuda öncelikle sistemin felsefi anlayışının teminini sağlamak amacıyla
eğitim kurumları piyasa koşullarına uygun hale getirilmiş ve sisteme adapte olabilecek bireylerin
yetiştirilmesi gerçekleştirilmiştir. Dünya Bankası ve İMF tarafından 1980’li yıllarda gerçekleştirilen
adaptasyon planlarıyla neoliberal politikalar eğitim alanına yansıtılmaya başlanmaktadır. Bu süreçte
öncelikle eğitimin, içeriği sistemin ihtiyaçları doğrultusunda tasarlanmakta, sonra eğitimin
ekonomik kaynağıyla ilgili değişimler belirlenmekte ve en son olarak da altyapı düzenlemeleri
gerçekleştirilmektedir. Neoliberal politikalar doğrultusunda eğitim alanına ilişkin düzenlemelerde
öncelik, piyasanın istekleri yönünde hareket edebilmek üzere ihtiyaç duyulan bilgi ve yetenek
sahibi bireylerin eğitimini sağlamaktır. Eğitimde kullanılacak materyaller de yine pazarın
gereksinimiyle belirlenmektedir. İnsanı sermayeyi merkeze alan temel yaklaşımı belirleyen
neoliberal eğitim politikaları, sistemin gereksinimi ve piyasa merkezli biçimde her eğitim
seviyesinden çalışabilecek insan gücünü yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Eğitimdeki neoliberal
dönüşümlerle standartlaştırılmış bilginin değeri yerini standartlaştırılmış başarıya bırakmaktadır.
Böylece eğitim, serbest piyasa mekanizması içerisinde kazanç odaklı bir ticari kuruluşa
dönüşmekte, eğitimde fırsat eşitliği imkansızlaşmakta, kutuplaşma kaçınılmaz hale gelmekte ve
toplumsal yapı demokratiklikten uzaklaşmaktadır. Eğitimin tüm süreçlerinde var olan değişimlerin
değerlendirilmesi toplumsal yapının bütünlüğü ve mevcudiyeti açısından önemlidir.Bu çalışmada, toplumsal ve bireysel yeniden oluşumun önemli aygıtı olan eğitime ve Türk Eğitim
Sistemi’ne neoliberal politikaların yansımalarını değerlendirmek amaçlanmaktadır.