TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLER ÖZELİNDE VERGİ GELİRLERİ
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15049782Anahtar Kelimeler:
Yerel Yönetimler, Vergi, Vergi GelirleriÖzet
Sanayi devrimi ile birlikte kent nüfuslarının ciddi biçimde artması uzun yıllar boyunca sürmüş ve yerleşim yerlerinin kendilerine has ihtiyaçlarının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu sorunları kimin çözeceği tartışmalarında, kimi zaman merkezi yönetimin, kimi zaman yerel yönetimlerin, kimi zaman da her ikisinin bir arada çözmesi gerektiği ile ilgili çözümlemeler yapılmıştır. Yapılan çalışmada Türkiye özelinde yerel yönetim gelirlerinin yetersiz olduğu görülmüştür. 2006-2024 arası dönemde yerel yönetim gelirleri arasında vergi gelirlerinin payının da %10 seviyelerinde olduğu bilinmektedir. Merkezi yönetim gelirleri arasında vergi gelirlerinin oranının çok yüksek olması yerel yönetimler için de böyle bir durum olması gerektiği olgusunu ortaya çıkarmıştır. Fakat dünyadaki farklı uygulamalar incelendiğinde yerel yönetimlerde vergi geliri paylarının yüksek olduğu ülkelerin yönetim şekillerinin Türkiye’den farklı olduğu görülmüştür. Üniter devlet yapısı içerisinde kontrolün merkezi yönetimde olduğu bilindiğinden, yeni vergi çalışması, mükelleflerin omzuna yük bindirecek mevcut vergi oranlarının arttırılması veya vergi tahsil maliyetlerinin oluşacağı mevcut vergilerin tahsilinin yerel yönetimlere devredilmesi gibi uygulamaların yerine merkezi yönetimden aktarılacak payların arttırılması yerel yönetimler için daha faydalı olacaktır.
Referanslar
Aksu, H., & Türkal, H. (2024). Yerel Bir Vergi Olarak Emlak Vergisinin Mali Özerklik Açısından Değerlendirilmesi: Fransa ve Türkiye Karşılaştırması. Econharran Harran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33-54. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3592381 adresinden alındı
Arıkboğa, Ü. (2021). İtalya'da Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar, Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 503-536). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Ayyıldız, Y. (2012). Türkiye’de Mahalli İdareler Vergi Gelirlerinin Gelişim Trendi: 2006-2010 Dönemi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 1-20. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/576817 adresinden alındı
Bayer, Ç. (2019). İlan ve Reklam Vergisi ve Vakıf Üniversitelerinin Bu Vergi Karşısındaki Hukukî Durumu. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 47-67. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/747062 adresinden alındı
Bilgiç, A. K. (2020). Belediye Hizmetleri ve Seçmen Davranışı. Ankara: İdealkent Yayınları.
Bos, F. (2012). Economic Theory and Four Centuries of Fiscal Decentralisation in the Netherlands. OECD Journal on Budgeting, 12(2), 9-60. https://www.researchgate.net/publication/256044224_Economic_Theory_and_Four_Centuries_of_Fiscal_Decentralisation_in_the_Netherlands adresinden alındı
Cengiz Kırkıl, A. G. (2019). Belediye Gelirleri Kanunu Çerçevesinde Belediyelerin Vergi Gelirlerinin Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anablim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Çamur, Ö., & Aydın, A. H. (2019). Türkiye’de Merkezileşme Ve Yerelleşme Sorununun Giderilmesinde Adaletin Rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 1177-1197. https://www.researchgate.net/publication/336704374_TURKIYE'DE_MER KEZILESME_VE_YERELLESME_SORUNUN_GIDERILMESINDE_ADALETIN_ROLU adresinden alındı
Çiçek, H. G., & Yavuz, İ. S. (2014). Vergi-Harcama Paradoksu: Türkiye’de Belediyeler Üzerine Bir Araştırma. Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(4), 17-31. https://www.resea rchgate.net/profile/Ismail-Yavuz-2/publication/358702516_Vergi Harcama_Paradoksu_Turki ye'de_Belediyeler_Uzerine_Bir_Arastirma/links/620fa4336c472329dcf2407b/Vergi-Harcama-Paradoksu-Tuerkiyede-Belediyeler-Uezerine-Bir-Arastirma.pdf adresinden alındı
Çukur, A. (2022). Türkiye’de Mali Yerelleşme ve Kamu Kesimi Büyüklüğü: 2009-2020 Dönemi. Maliye Dergisi, 182, 108-129. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/07/06-182_67-Turkiye_de-Mali-Yerellesme-ve-Kamu-Kesimi-Buyuklugu.pdf adresinden alındı.
Egeli, H., & Karakoyun, F. (2019). Kamu Maliyesi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Gencel, U. (2020). Türkiye'de Belediye Gelirlerinin Genel Görünümü. Editör: M. Gök, & U. Gencel, Yerel Yönetimler Üzerine Maliye ve Siyaset Yazıları (s. 73-96). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Genç, F. N., & Karaca, Y. (2021). İngiltere'de Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 441-466). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, (2025). Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü. https://muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli-idareler-butce-istatistikleri adresinden alındı
Kanca, O. C. (2018). Vergi-Harcama Etkileşimi: Mahalli İdareler Bütçesi Üzerine Bir Deneme. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(3), 254-278. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/551496 adresinden alındı
Karayılmazlar, E., & Göde, B. (2021). Norveç'te Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 671-696). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Koyuncu, E. (2012). Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, 1-12. https://tepav.s3.eu-west-1.amazonaws.com/ upload/files/13528786764.Yenilenen_Yerel_Yonetim_Sistemi_Karsilastirmali_Analizi.pdf adresinden alındı
Köseoğlu, S., & Memiş, L. (2021). Hollanda'da Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 411-440). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Litvack. J., & Seddon, J. (2004). Decentralization Briefing Notes. World Bank Institute WBI Working.
OECD. (2023). Government at a Glance 2023. https://www.oecd.org/: https://www.oecd .org/en/publications/government-at-a-glance-2023_3d5c5d31-en.html adresinden alındı
Öz, N. S., & Göker, C. (2016). Belediye Gelirlerinin Vergi Türü Ayrımında Analizi, Etkinlik Üzerine Bir Değerlendirme ve Öneriler. Ankara. https://bakirkoy.bel.tr/storage/app/media /files_upload/kurumsalmenu/1499261033.pdf adresinden alındı
Özbilen, Ş. (2010). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi
Pehlivan, O. (2018). Kamu Maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık
Samancı, M., & Karagöz, B. (2019). Türkiye'de Çevre Temizlik Vergisinin Değerlendirilmesi. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 2(2), 73-92. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/893941 adresinden alındı
Saraç, Ö. (2021). İspanya'da Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar, Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 467-502). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sezer, Ö., & Dökmen, G. (2021). Portekiz'de Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar, Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 759-794). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Şahin İpek, E. A. (2018). Türkiye'de Belediye Gelirlerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/610985 adresinden alındı
Türgay, T. (2021). Fransa'da Yerel Yönetimlerin İdari ve Mali Yapısı. Editör: Ç. Akman, & İ. A. Acar Dünyada Yerel Yönetimler ve Mali Yapıları (s. 273-313). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Ulusoy, A., & Akdemir, T. (2017). Mahalli İdareler, Teori-Uygulama-Maliye. Ankara: Seçkin Yayınları.
Ulusoy, A., & Tekdere, M. (2020). AB Üyesi Ülkelerdeki Yerel Vergi Uygulamaları ve Türkiye’deki Belediyeler İçin Vergi Önerileri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 37-70. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1019357 adresinden alındı
Yılmaz, H. H., Emil, M. F., & Kerimoğlu, B. (2017). Yerel Yönetimler Maliyesi. Ankara: PYB.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Şahin AY
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
