BİZANS İMPARATORLUĞU’NUN TİCARİ YAŞAMINDA NÜFUS-TALEP İLİŞKİSİ VE HALKIN GÜNLÜK YAŞAMI (VII-X. YÜZYILLAR)

Özet

Bizans İmparatorluğu’nun yaşamında ticaret önemli bir yer tutmaktaydı ve başkent Konstantinopolis’in çok büyük bir
ticaret merkezi olması da bunun en önemli kanıtıydı. Bizans başkentinde ticari faaliyetler oldukça yoğundu ve
ticaretteki bu yoğunluğun en önemli sebeplerinden biri de şüphesiz ki Konstantinopolis’in kalabalık bir kent olmasından
kaynaklanmaktaydı. Kentteki yoğun nüfus ticaret yoğunluğunu beslemekte, ticaret yoğunluğu ise tekrar nüfusun
artmasına zemin hazırlamaktaydı. İncelemiş olduğumuz dönem itibariyle Konstantinopolis diğer ortaçağ kentlerine
kıyasla oldukça büyük bir nüfus barındırmaktaydı. İmparatorluğun genelinde ise X. yüzyıl sonlarında 10 milyon
civarında bir nüfusun var olduğu düşünüldüğünde Bizans’ın ticari potansiyelinin ne kadar büyük olduğu tahmin
edilebilir.
İmparatorluğun ekonomik yaşamı içerisinde ticaretin nüfusla direk bağlantılı olduğu açıktır. Bu doğrultuda kentlerdeki
ticaret yoğunluğuyla kırsaldaki ticaret yoğunluğunun farklılık göstereceği bir gerçektir. Bizans kentlerinde ticari
faaliyetler de kırsal bölgelere göre daha canlı yaşanmaktaydı. Kırsal kesimlerde tüketim daha çok halkın kendi
imkânlarıyla ürettikleri ürünlere dayanıyordu. Kırsal kesimde yaşayan halk kendi hayatlarını idame ettirebilecek
ürünlerin neredeyse tamamını kendi imkânlarıyla üretebilmekteydi ve bu halkın yaşam biçimi, hayatlarında başrol
oynayan toprakla şekillenmişti. Toprağa bağlı yaşayan bu halkın yaşamında tarım ve hayvancılık temel uğraştı. Her ev
neredeyse tüm temel ihtiyaçlarını uğraşmış oldukları bu sektörlerle temin edebiliyordu. Bu noktada kırsal kesim halkı
ticaretin üretim boyutunu teşkil etmekteydi. Halk, ihtiyaçlarından ve vergilerden artan payı da kendilerine yakın olan
yoğun nüfuslu bölgelere ve kentlere götürerek pazarlıyordu. Kentlerde de üretim yapılmaktaydı ancak tüketim nüfus
yoğunluğuna da bağlı olarak oldukça fazlaydı. Bu noktada kent halkı yoğunluk anlamında ticaretin tüketim boyutunu
teşkil etmekteydi. Kırsal yaşamdan farklı olarak kentlerde ayrıca zengin ve fakir arasında büyük bir uçurum
bulunmaktaydı. Bu durumda kentlerdeki ticari ürünlere olan talebin zenginlere ve fakirlere göre farklılık gösterdiğini de
söyleyebiliriz. İmparatorlukta Fakir bir kentlinin bir aylık gelirini zengin bir kentli gözüne görünmeksizin bir süs
eşyasına verebilecek imkânlara sahipti.