HAYATIN GEÇİŞ DÖNEMLERİNDE HAMAM VE İŞLEVLERİ

Özet

Canlıların temel yaşam kaynaklarından biri olan su, insan hayatında gıda ihtiyacının dışında
temizlik/yıkanma kültürü olarak da yer almaktadır. İnsanın temizlik kültürüne bağlı olarak yaşam
standartlarında her dönem değişmeler yaşanmış ve bu değişmelerin başında temizlik kültürü
açısından hamam geleneğinin ortaya çıkması gelmektedir. Hayatın her aşamasında hamam
yıkanma, eğlenme, sosyalleşme gibi farklı uygulama ve işlevlerle karşımıza çıkmaktadır. Hamam
geleneğinin hayatın içinde değişik şekillerde uygulandığı safhalardan birisi doğum, evlenme ve
ölümü içine alan geçiş dönemleridir.
Bu yazıda, konuyla ilgili çalışmaların taranması sonucu Türkiye’de geçiş dönemleri içerisinde
uygulanan hamam geleneklerinin tespiti ve tasnifiyle birlikte bunların işlevleri üzerinde
durulmuştur. Çalışmanın giriş kısmında geçiş dönemleri ve hamam geleneğiyle ilgili kısa bilgi
verildikten sonra geçiş dönemlerindeki hamam geleneği uygulamaları doğum başlığında “kırk
(lohusa) hamamı, sünnet hamamı”, evlenme başlığında “kız beğenme hamamı, nişan hamamı, ayak
açma hamamı, gelin hamamı, kına hamamı, on beş hamamı, yedi hamamı, güvey (damat) hamamı”,
ölüm başlığında ise “yas hamamı” açıklanmıştır. Çalışmanın devamında ise geçiş dönemlerinde
hamamların işlevleri üzerinde durulmuştur. Böylece hamamın, insan hayatının en önemli
dönemlerini oluşturan geçiş dönemlerindeki yeri, uygulamaları ve işlevleri açıklanmıştır.