ÇEVİRİ ELEŞTİRİSİ BAĞLAMINDA ALBERT CAMUS’NÜN DÜŞÜŞ ADLI ESERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Özet

Özgün metnin ve çeviri metnin karşılaştırmalı çözümlemesinin düzenli bir biçimde yapıldığı çeviri
eleştirisi, nitelikli çevirmen ihtiyacının artmasıyla giderek daha fazla önem kazanmaktadır.
Karşılaştırmalı çözümlemenin amacı, çeviri metnin hangi unsurların etkisi altında hedef dile
aktarıldığı ve kaynak metinden sapmaların nedenlerini araştırmaktır. Bu çalışmada, dünyaca ünlü
yazar Albert Camus’nün 1956 yılında yayımlanan Düşüş adlı eserinin üç farklı çevirmen tarafından
Türkçe’ye yapılan çevirileri, çeviri eleştirisi bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Akademik anlamda bir felsefeci sayılmayan Camus, yine de önemli felsefî görüşler ortaya koymuş,
Soren Kierkegaard, Friedrich Nietzsche ve Martin Heidegger gibi filozofların başlattığı geleneği
izleyerek insanın dünya içindeki konumuna anlam ve eylem açısından bakmış, Hıristiyanlığın
simgelerini kullanma çabasını yansıttığı Düşüş adlı eserinde, din dışı, insancıl bir ahlâk anlayışının
kolaya kaçan biçimlerini zekice alaya almıştır. Camus’nün Düşüş adlı eserinin üç farklı çevirisini
incelediğimiz bu çalışma üç aşamadan oluşmaktadır: Birinci aşamada, kaynak metnin daha iyi
anlaşılması amacıyla yazarın yaşadığı dönem, kişiliği, edebî kimliği, üslûbu ve vermek istediği
mesaj açıklanmıştır; ikinci aşamada, kitabın tarihi, türü, içeriği ve dili, kelime seçimi ve hangi
amaçla yazıldığı açıklanmıştır; ve üçüncü aşamada, kaynak metni oluşturan çeşitli cümleler rastgele
seçilip, bu cümlelerin farklı üç çevirideki karşılıkları bulunmuş ve kaynak metindeki cümleler ile
çeviri metinlerdeki karşılıkları arasındaki ilişki çeviri stratejileri ve Gideon Toury’nin erek-odaklı
çeviri yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgularda, üç farklı
çevirmenin çeviri için hangi stratejilerden yararlandıkları ortaya konulmuştur. Yapılan çalışmada
amaç, çeviri metinlerin iyi-kötü şeklinde değerlendirilmesi değil, kaynak metin ve çevirileri
arasında yapılacak karşılaştırmalı çözümlemeler için bir kaynak ortaya koymaktır.