KIBRIS TÜRK COĞRAFYASINDA YERLEŞME ADLARININ SINIFLANDIRILMASI

Özet

Bu çalışmanın konusunu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), amacını ise ülkenin yerleşme
adlarının coğrafi sınıflandırılması oluşturmaktadır. Ülkenin (Lefkoşa, Gazimağusa, Girne,
Güzelyurt, İskele ve Lefke İlçeleri) Fiziki ve Beşeri coğrafya unsurlarından etkilenilerek verilen
yerleşme adlarının incelenmesi, geçmişine ışık tutacak ve Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan Türk halkının
yurtlarına anmak istedikleri yerleşme adlarının önemi tespit edilecektir. Kıbrıs Barış Harekâtı
(1974) sonrası kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, 1974 yılı itibariyle egemenliğin bir
göstergesi olarak ‘‘Coğrafi Sistemlerin Standartlaşması Sürekli Komitesi’’ tarafından Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti topraklarına Türkçe isimler verilmiştir. Tarihte birçok göç olayına tanık olan
KKTC topraklarına yerleşen kavimlerin kendi kimliklerini vatan edindikleri yerlere aktarması ile
sürdürülmüştür. Her medeniyet kendi kültürel özelliklerini yer isimlerinde yansıtmaktadır.
Yerleşme isimleri milletlerin kültür havuzlarıdır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden
doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Doğa ve insan ilişkisinin karşılıklı ilişkisinden doğan
etmenler göz önünde bulundurulmuştur. Ulusal bir bilinç düzeyi oluşturulmak istenerek sistematik
olarak ele alınıp tartışılmıştır. Bu bağlamda yerleşme adlarının incelenmesiyle Türk kültürüne katkı
sağlaması amaçlanmıştır. KKTC 2021 yılı idari yapılanmasında merkez ilçe, bucak ve mahalle/köy
olmak üzere 261 yerleşme bulunmaktadır. Bu yerleşme adlarının büyük çoğunluğunun kaynağını
coğrafi unsurlardan aldığı görülmektedir. Yerleşmelerden 122 (%46) yerleşme Fiziki coğrafya, 136
(%51) Beşeri coğrafya unsurlardan etkilenerek verilen yerleşme isimleridir. Fiziki unsurlar
içerisinde yer şekilleri ile ilgili yerleşme adlarının, beşerî unsurlar içerisinde ise kişi, soy ve boy adı
ile ilgili yerleşme adlarının sahada daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Her medeniyet kendi kültürel
özelliklerini yer isimlerinde yansıtmaktadır. Yerleşme isimleri milletlerin kültür havuzlarıdır. Asırlardır adadaki Türk varlığının son tezahürü olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, bu kadim
kültürünü yerleşme isimlerine Fiziki ve Beşeri coğrafya etkisiyle aktarmışlardır. Bu doğrultuda
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yerleşmelerinin adlandırılmasın da Türk kültürünün etkileri
görülmektedir.