GÜRÜNLÜ AHŞAP USTASI ALİ ÖNDER VE ESERLERİ

Özet

Ahşap işçiliği, Türk İslam sanatının erken dönemlerinden başlayarak, günümüze kadar gelen
sanatlardan birisidir. Ahşap kelimesinin kökeni, Arapça haşebin (ağaç, kereste) ve çoğulu olan
ahşâbdır. Üretim maksadıyla kullanılan ağaç malzeme ve kereste anlamına gelmektedir. İnsanların
ihtiyaçları sonucu kullanılan ağacın kullanılmaya başlaması mimarlık, sanat tarihi ve el sanatlarında
ahşap işçiliğinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ahşap, dayanıklılığı ve dokusuyla tarihi süreçte
değişim ve gelişim gösteren, en çok tercih edilen malzemelerden birisidir. Altaylardaki kurganlarda
bulunan ilk ahşap örnekler Orta Asya Türklerinin ahşapla ilgilendiklerini göstermektedir. İslâm
mimarisinin Suriye’deki ilk örnekleri, Emevîlerin ve sonra da Abbasîlerin ahşap eserleri dönem
ahşap işçiliğinin izlerini taşımaktadır. Selçuklular da ahşapla ilgilenmiş, Osmanlılar ahşap işçiliğini
en yüksek düzeye ulaştırmışlar, yapı malzemesi olarak mimaride kullanılan ahşaptan minber, kürsü,
rahle, Kur’an kabı, çekmece ve sanduka gibi eserler meydana getirmişlerdir. Bu eserlerden mihrap,
harp kökünden türemiş, Arapça saray, sarayın harem kısmı veya sultanın tahtının bulunduğu bölüm,
Hristiyan azizlerinin heykel hücresi, çardak, oda, köşk, yüksekçe yer, meclisin baş tarafı, en şerefli
kısmı gibi anlamları olan bir kelimedir. Tarihi seyir içerisinde camilerde imamın durduğu yerin ismi
olmuştur. Camilerde hatibin hutbe okurken daha iyi görülmek ve sesini daha iyi duyurmak üzere
çıktığı basamaklı mimari unsur olan minber sözlükte “yükselme; yükseltme” anlamlarındaki nebr
kökünden türemiştir. Kademe kademe yükselerek çıkılan yer demektir. Kürsü ise Arapça’da Kürsî,
bir şeyin aslı, üst üste konulmuş veya çeşitli parçalardan oluşturulup üzerinde oturulan sandalye
anlamlarına gelmektedir. Anadolu’da günümüze kadar kültürel etkileşim ve değişimlerle birlikte
ahşap sanatı önemini korumaktadır. Bugün teknolojik yeniliklerin kullanılmasıyla el emeği göz
nuru üretim yapan usta sayısı oldukça azalmıştır. Bu çalışmada bu işe gönül veren ustalardan Ali
Önder ve hazırladığı minber, mihrap ve kürsülerin yapım aşamaları ve ahşap sanatı hakkında bilgi
verilmiştir. Sivas’ın Gürün ilçesinde 1933’te doğan Ali Önder ahşap işçiliğini yedi yaşında
babasından öğrenmeye başlamış, 35- 40 yıldır sanatı devam etmektedir. Camiler için hazırladığı
eserlerden ücret almayan Ali Önder Türkiye Diyanet Vakfı tarafından dünyanın farklı noktalarından
yedi kişiye verilen Uluslararası İyilik Ödülüne layık görülmüştür.