COVID-19 SALGINI SÜRECİNDE EVDEN ÇALIŞMA İLE İŞ- AİLE YAŞAMI DENGESİ ETKİLEŞİMİNİN TÜKENMİŞLİK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Özet

Covid – 19’un kısa sürede salgın boyutuna ulaşması, sosyal yaşamın hemen her alanında yeni
düzenlemelere gidilmesini gerektirmiştir. Kitlesel halde evden çalışmaya geçilmesi ile çalışanlar, iş
sorumluluklarını ve ev sorumluluklarını aynı fiziksel ortamda yürütmek zorunda kalmıştır. Bilgi ve
iletişim teknolojilerinin sağladığı olanaklarla çalışanlar, günün her saati işverenleri, çalışma
arkadaşları ya da iş gereği iletişimde olmaları gereken muhataplar tarafından erişilebilir olmaktadır.
Evden çalışma, çalışanlara sağladığı faydalarla birlikte, ev ve iş yaşamları arasında artan
geçirgenliğe bağlı olarak iş – aile yaşamı dengesi sorunlarının yaşanmasına ve buna bağlı olarak
tükenmişlik sorununa da neden olabilmektedir. Çalışanın cinsiyeti, çocuk sahibi olması ve
çocukların yaş aralıkları gibi kişisel değişkenler de yaşanan iş – aile yaşamı dengesi sorunu ve
tükenmişlik düzeyi üzerinde etkili olmaktadır. Çalışmanın amacı, Covid – 19 salgını sürecinde
Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde çalışan öğretmenlerin zorunlu olarak gerçekleştirdikleri evden
çalışmalarının iş- aile yaşamı dengeleri üzerine etkisini ve bu bağlamda yaşanan tükenmişlik
sorununun varlığını belirlemektir. Çalışma ayrıca, yaşanan iş aile yaşamı dengesi sorunları ve
tükenmişlik durumu açısından, devlet okulları ve özel okullarda çalışan öğretmenler arasında bir
karşılaştırma yapılmasına da olanak sağlamaktadır. Çalışmada betimsel araştırma yönteminden
faydalanılmıştır. Veriler, Marmara Bölgesi’nde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu okulları ve özel okullarda
çalışan ve ölçüt örneklem yöntemi kullanılarak seçilen 20 öğretmen ile derinlemesine görüşmeler
gerçekleştirilerek toplanmıştır. Elde edilen veriler, MAXQDA nitel veri analizi programında
çözümlenmiş ve altı ana tema ortaya konmuştur. Bu temalar; aile yaşamının evden çalışma olgusu
üzerindeki etkileri, evden çalışma olgusunun aile yaşamı üzerindeki etkileri, desteğe ihtiyaç duyma
ve destek mekanizmaları, evden çalışma sisteminin avantajları ve dezavantajları, özel/ devlet
okulundaki çalışma koşulları hakkındaki görüşler ve öğretmenlerin eğitim sistemi hakkındaki
görüşleri şeklindedir. Araştırma sonuçlarına göre özetle, özel okulda çalışan öğretmenler, evden
çalışma sürecinde devlet okullarında çalışan meslektaşlarından belirgin bir biçimde daha yoğun işaile yaşamı dengesi sorunu ve tükenmişlik yaşamaktadır. Söz konusu durumun altında yatan
nedenleri ise gerek kendilerinden daha yoğun bir çalışma temposu beklenmesi, gerekse iş
güvencelerinin olmaması şeklindeki etkenlerle açıklanabilir