JUNG’UN ARKETİP KAVRAMI EKSENİNDE “MATRİX DİRİLİŞLER” FİLMİNİN İNCELENMESİ

Özet

Sanat ve popüler kültür ürünlerinin ortak zemini insanın yaratıcılığı iken popüler kültür ürünleri
adından da anlaşılacağı gibi halkın ürünleri olsa da halk için onun seveceği türden üretimlerin
ekonominin belirleyiciliğinin baskın olduğu günümüzde kitle kültürüne dönüşmesi söz konusudur.
Ancak temel motivasyonu ne olursa olsun içinde yaratıcılık nüveleri barındıran her çalışmanın
yaratıcılığın alanı olan bilinçdışı ile ilişkisinin söz konusu olduğunu söylemek mümkün. Sinema
filmlerini analitik psikoloji yaklaşımı ile ele almak bize neler gösterebilir? Köken itibarı ile
mitlerden, masallardan ve rüyalardan unsurlar barındıran söz konusu üretimler bilinçdışının
alanından bize neler anlatır?
Matrix serisi ilk filmin gösterime girmesinden bu yana izleyicisini etkilemeyi başarmış ve farklı
alanlardan çok sayıda araştırmacının ilgisini üzerine çekmiştir. Bu çalışmada sinemanın mit ile, rüya
ile, masal ile kurduğu ilişki psikanalitik bir çerçeveden değerlendirmeye tabi tutularak Matrix serisi
ve özellikle de serinin son filmi olan Matrix Dirilişler (Lena Wachovski, 2021) analitik psikolojinin
kurucusu Carl Gustav Jung’un rehberliği ile incelenmeye çalışılmaktadır. Gerçekliğe yaklaşımı ile
izleyicisine birçok sorgulama alanı açan film bu kez içsel gerçekliğin alanından bir yaklaşımla ele
alınmaktadır. Bu çalışma bu nedenle popüler kültür ve kültür endüstrisi ile ilişkilendirilebilecek
filmin içinde taşıdığı unsurlara bilinçdışının alanından bakmaya çalışıyor. Bunun için de Jung’un
insanın bilinçdışını anlamak için incelediği mitler, düşler ve kadim inançlar üzerinden oluşturduğu
yaklaşımı kullanılıyor.