KARAMAN’DA GELENEKSEL KINA ÖNLÜĞÜ VE TASARIM ÖZELLİKLERİ

Özet

Kadınlar, ipliği eğirerek kendi imkânlarıyla bunu renklendirerek geçmişten günümüze kadar
kızlarına çeyiz hazırlamayı kendilerine zevk aldıkları bir görev haline getirmişlerdir. Her şekilde
göz nuru, el emeği olan bu örgü önlükler, Türk el sanatlarının en güzel örneklerini oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın konusu Karaman merkezde geleneksel kimliğe sahip olan, özellikle genç kızların
çeyizi için hazırlanan ve gelinin kıyafeti kirlenmesin, yakılan kınanın lekesi kıyafetinde
bulunmaması için özenle hazırlanan, kadınların çeyizlerinde sakladıkları tığ işi örgü kına
önlüklerinin tanıtılması, süsleme özelliklerinin ortaya konulması ve tasarım öğelerinin
belirlenmesidir. Bu kapsamda tığ işi örgü kına önlükleri tasarım açısından incelenerek, yörede
yaşayan kişilerle görüşülerek kullanılan motifler, teknikler, renkler ve malzemeler hakkında bilgiler
alınmış, insanların bu önlüklere verdikleri yöresel isimler araştırılmıştır. İncelenen tığ işi önlük
örneklerin motif isimlendirmelerinde yerel üslup kullanılmıştır. Karaman yöresinde hayatlarını
sürdüren insanlar birbirlerine son derece bağlı olarak yaşayan aynı zamanda örf ve adetlerine de sıkı
sıkıya bağlı olan insanlardır. Geçmişte yeni gelinin kına gecesinde kıyafetinin kirlenmemesi için
örülen ve o gece kullandıktan sonra sandığında sakladığı ve özel misafirleri geleceği zaman önüne
bağladığı önlükler maalesef ki artık günümüzde ya sandıklarda sandık lekesi olmuş bir vaziyette
veyahut genç kızlar tarafından kullanılmayı reddedildiği için örülmemektedir. Sonuç olarak
Karaman yöresinde birkaç hanede kalan geleneksel kına önlüklerinin tamamen yok olmadan tespit
edilerek, literatüre kazandırabilmek ve günümüz tasarımlarına katkı sağlamanın ne kadar önemli
olduğunu göstermektedir.