SİNEMADA DİSTOPİK MEKÂN ALGISININ BATMAN FİLMLERİ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Meltem KAYA; Muteber ERBAY

doi:10.5281/zenodo.13765406

Yazarlar

Meltem KAYA Karadeniz Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0009-0007-2033-1295
Muteber ERBAY Karadeniz Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-8649-4069

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.13765406

Anahtar Kelimeler:

Distopik mekân, sinema, Batman, Gotham, mimarlık, iç mimarlık, bilim kurgu, distopya, ütopya

Özet

Bu çalışma, sinemada distopik mekân algısının Batman filmleri örneği üzerinden incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmada, Batman serisinin sinemaya aktarılan filmlerinde Gotham şehri kurgusal mekân olarak distopik ögelerle nasıl yansıtıldığı ve bu yansıtmanın mimarlık ile ilişkisi ele alınmıştır. Makalede, öncelikle sinemanın görsel sanatlar içerisindeki yerini ve mimarlık ile olan kesişim noktaları üzerine literatür araştırması yapılmıştır. Sinemanın, teknolojik gelişmeler ve görsel kültür ürünlerinin yayılması ile birlikte, mekân algısının nasıl şekillendiğini vurgulamaktadır. Sinema ve mimarlık arasındaki bu ilişki, özellikle bilim kurgu ve distopik filmler üzerinden ele alınmıştır. Batman karakterinin ve Gotham şehrinin tarihsel gelişimi incelenmiş, 1966 ve 2022 yıllarında çekilen Batman filmlerinin distopik mekân kurgusu karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Gotham şehri, karanlık atmosferi, yüksek betonarme yapıları ve yeşil alanların eksikliği ile tipik bir distopik mekân olarak ele alınmıştır. Araştırma yöntemi olarak, 1966 ve 2022 yıllarında çekilen Batman filmleri izlenmiş ve bu filmlerdeki mekânların distopik ögeler açısından göstergebilimsel analizi yapılmıştır. Charles Sanders Pierce göstergebilim kuramı çerçevesinde, filmlerdeki mekânların nasıl anlamlandırıldığı incelenmiştir. Sonuç olarak, Batman filmlerinde kullanılan distopik mekân algısının, izleyicilerin mekân ve mimarlık anlayışına nasıl etki ettiği tartışılmıştır. Bu bağlamda, sinemanın mimarlık ve iç mimarlık ile olan ilişkisi ve bu ilişkinin tasarım süreçlerine olan katkıları değerlendirilmiştir.

Referanslar

Afşar, K. E. (2023). Ekonomi Politik Perspektiften The Batman Filminin Analizi. İletişim Çalışmaları Dergisi, 9(2), 21-43.

Atabek, G. Ş. (2007). “Göstergebilimsel Çözümleme İletişim Çalışmalarında Göstergebilimsel Yöntem”. Medya Metinlerini Çözümlemek: İçerik, Göstergebilim ve Söylem Çözümleme Yöntemleri içinde ss. 65-85. Editör: Gülseren Şendur ATABEK & Ümit ATABEK, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Batman, (2024, 2 Şubat). IMBd Batman [Çevrim-içi: https://www.imdb.com/title/tt0060153/]

Beşgen, A., & Köseoğlu, Ş. (2019). Sinema-Mimarlık Arakesitinde Bir Mekâna Dokunmak: Sine-Tasarım Atölyesi. SineFilozofi, 26-52. [Çevrim-içi: https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.516445], Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2024

Beşışık, Gökçe, Sinema ve Mimarlıkta Mekân Kurgusu ve Kavrayışı, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.

Berriel, C. E. (2005). Utopia, distopia e história. Editorial da MORUS – Utopia e Renascimento, 2, 4-10.

Ceyhan, M. (2019). Sinemada Özgün Bir Distopik Anlatı İncelemesi: “Alphaville Örneği”. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 60-68.

Dodsworth, S. (2012). İç Mekân Tasarımının Temelleri (1. b.). (N. Işık, Çev.). AVA Book Production, Pte., Singapore, 105-141.

Erdoğan, İ.; “İletişimi Anlamak”, Erk Yayınları, Ankara, 2005, s.231.

Gürdallı, H., & Erdivan, S. (2022). Süper Kahramanların Yaşama Mekânları: Batman Evlerinin Dönüşümü. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Sanat Araştırmaları, 1(2), 95-113. [Çevrim-içi: https://doi.org/10.32955/neuissar202212571], Erişim Tarihi: 23 Nisan 2024

Kale, G. (2004). Sinemada Görsel Deneyim ve Mimarlık, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Kutucu, S. (2003). Sinemada marjinallik ve mekân, Ege Mimarlık, 45, 26-28.

Kutucu, S. (2005). Transformation of Meaning of Architectural Space in Cinema: The Cases of "Gattaca" and "Truman Show, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmir.

Le Courbusier, Bir Mimarlığa Doğru, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015, s. 85.

Özdem, G. (2020). “Sahneyi Çalan Mimari [Metropolis]”, Sinemada Mimarlık kitabı içinde ss. 219-223, Editör: Hikmet Temel Akarsu, Nevnihal Erdoğan & Türkiz Özbursalı, YEM Yayın, İstanbul.

Özön, N. (2008). Sinema Sanatına Giriş, Agora Kitaplığı, 1. Basım, İstanbul.

Pallasmaa, J. (2001). The Architecture of Image: Existential Space in Cinema, Rakennustieto, Helsinki.

Pallasmaa, J. (2016). Tenin Gözleri. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul, Yem Yayın. (Orijinal eserin yayın tarihi 2005).

Seçmen, E. A. (2014), Sinemada Süper-Kahramanlık İmgesi ve Indiana Jones Filmleri Örneği. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Tasarımı Anabilim Dalı: Yüksek Lisans Tezi.

Sekman, A. (2017). “Kentsel Formların Ütopya ve Distopya Kavramları Bağlamında İrdelenmesi”, Toplum ve Demokrasi, 11 (23), 103-120.

Stubbs, J. ve Kiessel M. (2023). “Futures Past and Present: History, Architecture and Dystopia in Brazil (1985) and the Hunger Games series (2012-15).” New Review of Film and Television Studies 2023.

Ünver, B. (2020). Distopik bilim kurgu sinemasında gelecek mekânları ve mimari öngörüler. yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Sayı 24, 95-111. doi: 10.17484/yedi.730583

GÖRSEL KAYNAKÇA

Batman-1922 (2024, 2 Şubat). [Çevrim-içi: https://filmmakinesi.film/film/the-batman-izle-2022-fm5/]

Batman-1966 (2024, 2 Şubat). [Çevrim-içi: https://filmmakinesi.film/film/batman-izle-1966/]

Dosya:Batman-1966.jpg (2024, 2 Şubat). [Çevrim-içi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Batman-1966.jpg]

The Batman Film Afişi (2024, 2 Şubat). [Çevrim-içi: https://tr.wikipedia.org/wiki/The_Batman_(film)#/media/Dosya:The_Batman_(film).png]