SÖZLÜ, YAZILI VE ELEKTRONİK KÜLTÜR ORTAMINA TÜRK MİZAH EKOLOJİSİ
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17119543Anahtar Kelimeler:
Mizah, ekoloji, sözlü kültür, yazılı kültür, elektronik kültürÖzet
Mizah sadece gülme ve kahkahadan ibaret görülemez. Mizah bireysel, kültürel ve ekolojik bütünlüğü olan insani olgu ve tavırlar bütünüdür. Mizahın doğasında insani tepkime biçimleri, eleştiri, eğlence kültürü, grup kültürü, bağlam, işlev, iletişim, imaj, üstünlük, rahatlama, statü, pozitiflik, negatiflik, mizah ustaları, mizah tasarımcıları gibi kavramlar vardır. Çalışma, klâsik mizah araştırmalarındaki yöntemler ve önermelerdeki eksiklikler düşünülerek; fıkralar ve mizah dergileri üzerinden gerçekleştirilen, yazılı kültür ortamı merkezli bu tür çalışmalara bir tepki olarak oluşturulmuştur. Türk halk grupları içinde beliren ve yazılı biçimleri daha oluşmamış gülmece geleneklerinin görmezden gelinmesi ve oluşan ya da gelişen biçimlerin ve ürünlerin araştırılmaması, Türk halk mizah çalışmalarının kilitlendiği noktalar olarak görülebilir. Araştırmanın sonucunda grup folkloruna göre değişik yüzleri olan mizahın sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamındaki çok yönlü, sürekli güncellenen yeni boyutları keşfedilmiş ve ayrıca dil, din, yemek kültürü, oyun kültürü, kültürekonomisi, cinsiyet kültürü bağlamında ele alınması gerekliliği saptanmıştır.
Referanslar
Aristoteles (1983). Vom Himmel, Von der Seele, Von der Dichtkunst. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.
Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bahtin, M. M. (2016). François Rabelais ve Ortaçağ-Rönesans Halk Kültürü. (Çev. Sabri Gürses). İstanbul: Alfa Yayınları.
Bonnard, A. (2011a). Antik Yunan Uygarlığı-I İlyada’dan Porthenon’a. (Çev. Kerem Kurtgözü). İstanbul: Evrensel Basım Yayım.
Bonnard, A. (2011b). Antik Yunan Uygarlığı-II Antigone’den Sokrates’e. (Çev. Kerem Kurtgözü). İstanbul: Evrensel Basım Yayım.
Bonnard, A. (2013). Antik Yunan Uygarlığı-III Euripides’ten İskenderiye’ye. (Çev. Kerem Kurtgözü). İstanbul: Evrensel Basım Yayım.
Boudan, C. (2006). Mutfak Savaşı Damak Zevkinin Jeopolitiği. (Çev. Yaşar Avunç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cereci, S. (2010). “Halk Kültürü İçindeki Mizahi Unsurların Medyada Kullanım Biçimlerinin İncelenmesi”, Erzurum.
Çobanoğlu, Ö. (1999). “Halkbilimi Açısından Gelenek Turizm ve İcat Edilmiş Gelenek Bağlamında Ayvalık Şeytan Sofrası Örneği”. Millî Folklor, S. 43, s. 7-12, Ankara.
Cohen, M. (2019). Felsefi Masallar. (Çev. Selin Aktuyun & Mustafa Yalçınkaya). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. İstanbul: Aydın Kitabevi.
Eagleton, T. (2023). İngiliz Romanı. (Çev. Barış Özkul). İstanbul: İletişim Yayınları.
Eker, G. Ö. (2014). İnsan Kültür Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
Erdemli, A. (2017). Mitostan Felsefeye. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Escarpit, R. (2016). Mizah. (Çev. Mehmet Yalçın). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Eyuboğlu, İ. Z. (1997). Gülen Anadolu. İstanbul: Pencere Yayınları.
Goldstein, H. J. & McGhee, P. H. (1972). The Psychology of Humor. New York and London: Academic Press.
Gürçayır, S. (2008). “Kuşaktan Foruma Geçiş ve Bilgisayar Atasözleri”. Millî Folklor, S. 79. s. 70-77, Ankara.
Homeros (2018). İlyada. (Çev. İo Çokana). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Kanık, O. V. (2016). Nasreddin Hoca Hikâyeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kaderli, Z. (2012). “Kişisel Deneyim Anlatılarının Bağlamsal Çerçevesi: Deneyimlenen, Hatırlanan ve Hatırlatılan Kahramanlar”. Milli Folklor, S.93. s. 207-219. Ankara.
Morreall, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak, (Çev. Kubilay Aysevener ve Şenay Soyer). İstanbul: İris Yayıncılık.
Morreall, J. (2003). “Gülmede Yeni Bir Teori”. (Çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Millî Folklor Yayınları, s. 407-436.
Ong, W. J. (2010). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi (Çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
Rabelais, F. (2020). Gargantua. (Çev. Sabahattin Eyuboğlu, Azra Erhat, Vedat Günyol). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Sutherland, J. (2021). Edebiyatın Kısa Tarihi. (Çev. Tufar Göbekçin). İstanbul: Alfa Yayınları.
Özcan, Ö. (2002). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Hiciv ve Mizah (Yergi ve Gülmece). İstanbul: İnkılap Yayınları.
Özdemir, N. (2008a). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Geleneksel Yayınları.
Özdemir, N. (2008b). “Kültürel Ekonomik İmge Olarak Nasreddin Hoca”. Milli Folklor, S. 77, s. 11-20. Ankara.
Özdemir, N. (2010). “Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca”. Millî Folklor, S. 87. s. 27-40. Ankara.
Parla, J. (2021). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
Platon (2013). Devlet. (Çev. Hasan Ali Yücel & M. Ali Cimcoz). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Romilly, J. (2007). Homeros. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Dost Kitabevi.
Sagaert, C. (2020). Kadın Çirkinliğinin Tarihi. (Çev. Serdar Kenç). İstanbul: Mayakitap.
Sanders, B. (2001). Kahkahanın Zaferi Yıkıcı Tarih Olarak Gülme. (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Scruton, R. (2019). Akıllı Kişiler İçin Felsefe Rehberi. (Çev. Eşref Armağan Eşkinat). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sevindik, A. (2021). Türk Mizah Ekolojisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Sevindik, A. (2023). Kahkahanın Kültür Tarihi Felsefi ve Sosyolojik Bir Mesele Olarak Bellek ve Mizah. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Türk, M. T. (2018). Edebiyat ve Şölen Aktör Mekân ve Ritüel. Konya: Çizgi Kitabevi.
Türk, M. T. (2021). “Türk Kimliğinin Siyasal ve Kültürel Algılanışı: Karşılaştırmalı Bir Çalışma” içinde Kimlik Fragmanları Disiplinler Arası Yaklaşım. (Ed. Ahmet Faruk Yıldırım). Konya: Çizgi Kitabevi, s. 33-45.
Türk, M. T. (2023). Genel ve Karşılaştırmalı Edebiyatta Sınırların Yeniden Çizimi: Melezlik, Yapay Zekâ ve Sanal Gerçeklik içinde Karşılaştırmalı Edebiyat, Kuram ve Uygulama (Editörler: Elmas Şahin ve Kadir Can Dilber). Akademisyen Kitabevi: Ankara, 67-78.
Öngören, F. (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Mizahı ve Hicvi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Wittgenstein, L. (2010). Felsefi Soruşturmalar. (Çev. Haluk Barışcan) İstanbul: Metis Yayınları
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_yanlis&view=yanlis&kelimez=300
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Azem SEVİNDİK
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
