TÜRK BASIN TARİHİNİN TOPLUMSAL RIZANIN İMALATI MODELİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Özet

Noam Chomsky ve Edward S. Herman, toplumsal rızanın imalatını açıklamak amacıyla propaganda
modelini ortaya koymuşlardır. Propaganda modeli, ana akım medya kuruluşlarının hükümet ve iş
dünyası ile derin bir bağlantı halinde olduğunu ve bu durumun da medya bağımsızlığının önündeki
en önemli engelleri ortaya çıkardığını işaret etmektedir. Propaganda modelinin içeriğini ise şu
filtreler oluşturmaktadır: Egemen medya şirketlerinin büyüklüğü, sahipliği, kâr amaçlı olmaları;
başlıca gelir kaynaklarının reklam olması; haber kaynaklarının yapısı; medyayı disipline etme
amaçlı tepki üretimi ve ulusal bir din ile bir denetleme mekanizması olan anti-komünizm. Bu
çalışmada Türk basınının tarihsel süreç içerisindeki yapısı, demokrasi ve basın arasındaki ilişkiyi
ekonomi politik bir temelle ortaya koymak amacıyla propaganda modeline dayanarak analiz
edilmiştir. Söz konusu yaklaşım basının yapısı ve basın özgürlüğü konularının, onun iş dünyası ve
siyasetle arasındaki ilişki ağı tartışılmadan açıklanamayacağını göstermektir. Sonuç olarak, Türk
ana akım basın kuruluşlarının tarihsel süreç içerisinde siyaset ve iş dünyası ile arasında, duruma
bağlı olarak değişmekle birlikte yakın bağlara sahip olduğu görülmektedir. Propaganda modelinin
bu çalışmada kullanılması da sıkça gündeme gelen basın özgürlüğü sorunsalını açıklamak adına yol
gösterici bir önem taşımaktadır.