TÜRKİYE VE JAPONYA’NIN TELEVİZYON YAYINCILIĞI ALANINDA DENETLEME YAPILARI ÇERÇEVESİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA: RTÜK VE BPO’NUN KURUL KARARLARININ İNCELENMESİ

Özet

Tecimsel yayıncılığının yaygınlaşmasıyla birlikte, televizyon yayınlarının denetlenmesi amacıyla
birçok ülke denetleme kurulu/yapısı oluşturmuştur. Bu çerçevede Türkiye’de 1994 yılında Radyo
ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Japonya da 2003 yılında Yayın Etiği ve Program Geliştirme
Organizasyonu (BPO) kurulmuştur. RTÜK, görsel ve işitsel medyayı düzenlemek amacıyla
kurulmuş özerk ve objektif bir kurumdur. RTÜK, Üst Kurul ve iletişim uzmanlarının çalışmalarıyla,
ALO 178 RTÜK telefon hattı, RTÜK web sitesi, RTÜK e-posta adresi üzerinden bildirilen
şikayetler aracılığıyla ve izleyici temsilcileri yoluyla denetim işlemini gerçekleştirmektedir. BPO,
üç konsey ile denetim sürecini yürütmektedir; Yayın Etiği Araştırma Komitesi, Yayın ve İnsan
Hakları, Gençlik Programlama Yayın Komitesi. BPO komitelerinden Yayın Etiği Araştırma
Komitesi, bir TV programında etik bir sorun olup olmadığını belirledikten sonra ceza veren tek
komitedir. Yayın ve İnsan Hakları, sadece insan hakları ihlalleri nedeniyle şikâyet edilen yayınları
inceler, bu yayınlar hakkında görüş bildirir ve taleplerini rapor eder. Bu çalışmayla RTÜK ve
BPO’nun yapısının, televizyon etiği açısından aldıkları kararların ve uyguladıkları yaptırımların
karşılaştırılmalı olarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun 2020 yılı
Ocak ve Şubat ayı raporlarında yer alan yüz beş karar ve BPO’nun kurulduğu günden bugüne (on
yedi yılda) aldığı toplam yüz beş karar televizyon etiği açısından, içerik analizi yöntemi kullanılarak bu çalışmada analiz edilecektir. Böylece iki ülkenin televizyon yayın denetleme yapıları; RTÜK ve
BPO’nun etik sorunlara yönelik, yasalar veya yayın standartları çerçevesinde aldığı kararlar ve
ürettikleri çözüm yöntemleri karşılaştırılmak suretiyle ortaya konulmaya çalışılacaktır.