FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE VE ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK ALGILARININ KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTİ ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ

Özet

Bu çalışmada, Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre ve çevre sorunları algılarının, kelime
ilişkilendirme testi kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 2021-2022 eğitim öğretim
yılında Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören
32 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak Kelime İlişkilendirme Testi
kullanılmış olup öğretmen adaylarına “çevre” ve “çevre sorunları” anahtar kavramı verilerek bu
kavramlar ile ilgili çağrışım yapmaları sağlanmıştır. Daha sonra çevre ve çevre sorunları kavramları
ile ilgili bir cümle kurmaları istenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır ve bu kapsamda Kelime İlişkilendirme Testi’ne verilen yanıtlara yönelik temalar ve
kodlar oluşturulmuştur. “Çevre” anahtar kavramına ilişkin sonuçlar “ekosistem öğeleri”,
“ekosistem çeşitleri ”, “ekolojik kavramlar”, “çevre sorunları” ve “duygu ve düşünceler” olmak
üzere beş ana tema altında değerlendirilmiştir. Bunlardan ekosistem öğeleri teması; “canlı öğeler”,
“cansız öğeler” ve ekosistem çeşitleri teması; “doğal ekosistemler”, “yapay ekosistemler” alt
temaları altında incelenmiştir. Öğretmen adaylarının ekosistem öğeleri temasında daha çok canlı
öğelere yoğunlaşmaları, ekosistem türleri temasında doğal ve yapay çevre ile ilgili yanıtlarının
yetersiz olması, ekolojik kavramlar temasında çağrışımlarının ezberlenmiş bilgileri içermesi, çevre
sorunları teması ile ilgili yanıtlarının sınırlı olması ve daha çok çevreyi çevre kirliliği ile
ilişkilendirmeleri ve son olarak duygu ve düşünceler temasında daha çok önceki algılarında var olan
farkındalık, bilinçli olmak gibi kavramları fazla kullanmalarından dolayı öğretmen adaylarının
çevre anahtar kavramıyla ilgili KİT’e verdikleri yanıtlar ve kurdukları cümleler
değerlendirildiğinde, bilişsel algılarının yeterli düzeyde olmadığı anlaşılmaktadır. Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik çağrışımları; “çevre sorunlarının türleri”, “çevre
sorunlarının nedenleri” ve “çevre sorunlarının sonuçları” temaları altında ifade edilmiş olup
öğretmen adayı çağrışımlarının “çevre sorunlarının nedenleri” temasında daha fazla toplandığı
tespit edilmiştir. Kurdukları cümlelerde ise çevre sorunlarının nedenleri ve sonuçlarına daha fazla
değinmişlerdir. Öğretmen adaylarının çözüm önerilerinden daha çok çevre sorunlarının yol
açabileceği sonuçlara odaklanmaları, çevre sorunlarını daha çok yerel boyutta ele almaları
nedeniyle çevre sorunlarına yönelik algılarının da yeterli düzeyde olmadığı tespit edilmiştir