TURHAN OĞUZBAŞ’IN ZEYNEBİN TÜRKÜSÜ ŞİİRİNDE KADINA BAKIŞ

Özet

Türk Edebiyatı’nda daha çok duygusal yoğunluklu şiirleri ve aşk mektupları ile yer alan Turhan Oğuzbaş’ın çalışmaya konu olan Zeynebin Türküsü şiiri, şairin Beyaz Kasımpatılar şiir kitabının otuz ikinci şiiridir. Şiir, güçlü bir toplumsal eleştiri içermektedir. Şiirde, kadın olmanın zorlukları, özellikle de köydeki kadınların sosyal ve ekonomik baskılarla karşı karşıya kalmaları gözler önüne serilmektedir. Bu yönüyle bir tür toplumsal dramayı anlatan şiir, aynı zamanda bireyin içinde bulunduğu baskılı çevreye karşı verdiği duygusal ve ruhsal mücadeleyi de sergilemektedir. Girişte şiir genel bir bakışla incelenmeye çalışılmış, sonrasında kadın merkezli yorumlanmış ve son olarak da biçimsel özellikler ve sanatlar bakımından çözümlenerek değerlendirilmiştir. Eleştiri kuramları, eserin dilini, yapısını, biçimini ve estetik değerini ön plana çıkarır. Zeynep’in Türküsü şiiri, biçim açısından çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Şairin dilindeki şiirsel yoğunluk, özellikle halk şiiri geleneğinden gelen bir ritimle birleşir. “Bir sabah güneşle beraber çığlık çığlığa” dizesiyle başlayan şiir, doğumun acısıyla başlar ve her bir dizede bir dramatik tırmanış yaşanır. Bu tırmanışın sonunda, şiirin son dizesindeki “Zeynep’i bir pula sattılar” gibi bir kırılma noktasıyla trajik bir sonuca ulaşılır. Şiirin ritmik yapısındaki sadelik ve derinlik, Türk halk şiirinin izlerini taşırken aynı zamanda Zeynep’in yaşamına dair trajik bir anlatı sunar. Şairin kullandığı özellikle “kuş kalbi”, “dağ çiçeği”, “beyaz bir küheylan”, “can pazarı” gibi imgeler, Zeynep’in yaşamının naifliğini, masumiyetini ve sonunda yaşadığı büyük acıyı somutlaştırır. Şiir, geleneksel halk şiiri tadında modern bir eleştiri ile estetik bir yapı kurar.