OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE TÜRKİYE’DE SIÇRAMA TEZİNİN GEÇERLİLİĞİ: EKONOMETRİK BİR ANALİZ

Özet

Olağanüstü dönemlerde kamu harcamalarının sıçrama yaptığı ve olağanüstü dönem geçtikten sonra
bir daha eski haline gelmeyeceğini savunan Peacock –Wiseman sıçrama tezine yönelik literatürde
çeşitli çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmaların bazısı tezi destekler nitelikte iken, bazı çalışmalarda
ise sıçrama tezinin geçerli olmadığına yönelik sonuçlara ulaşılmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’de
1975-2020 dönemi için “Sıçrama Tezinin” geçerliliği test edilmiştir. Bu doğrultuda merkezi
yönetim harcamaları ile GSYİH verilerinin kullanıldığı analizde, Bai-Perron ve CUSUMQ yapısal
kırılma testi tercih edilmiştir. Bai- Perron testi neticesinde beş yapısal kırılma yılı tespit edilmiş ve
bu yapısal kırılmaların CUSUMQ test sonucuyla da uyuştuğu görülmüştür. Analiz sonucu tespit
edilen yapısal kırılma yıllarının, Türkiye’de yaşanan kriz, kaos, salgın gibi ani sosyal ve ekonomik
değişmelerin yaşandığı olağanüstü dönemlere karşılık geldiği görülmüştür. Bu çerçevede; kaos ve
ardından sıkıyönetim dönemi 1980-1985, borç krizinin yaşandığı 1994, şubat krizinin etkisini
gösterdiği 2001-2003, küresel mortgage krizi dönemi,2008-2009 ve 15 Temmuz darbe girişimi ve
sonrasında pandemi salgın dönemi 2015-2020 dönemleri kırılma dönemleri olarak
değerlendirilmiştir. Bu dönemlerde kamu harcamaları sıçrama yaparak reel olarak artmakta ve
olağanüstü dönem ortadan kalktıktan sonra ise eski düzeyine dönememektedir. Analiz sonucu
bulgular değerlendirildiğinde, Türkiye’de 1975-2020 yıllarını kapsayan zaman diliminde beş
olağanüstü dönem için sıçrama tezinin geçerli olduğu sonucuna varılmıştır