YANMETİNLER BAĞLAMINDA ÖNSÖZLER ÜZERİNDEN MANİPÜLASYON KONUSUNDA KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: İNGİLİZCE VE FRANSIZCA İLK KUR’AN ÇEVİRİLERİ

Özet

Çeviride manipülasyon tarihin her döneminde zaman zaman karşılaşılmış bir olgudur. Literatürde
yer alan, “Bütün çeviriler, kaynak metnin belli bir amaç için bir şekilde manipüle edildiğini ima
eder,” veya “Çeviri ideolojiden ayrı düşünülemez” gibi ifadelerin doğruluğu özellikle kutsal metin
çevirilerinde ve sosyal medya ile siyasi içerikli çevirilerde karşılaşılan bir durumdur, zira mensubu
olmadığınız bir dinin kutsal kitabının çevirisi hem zordur hem de ciddi bir hassasiyet gerektirir ve
ayrıca siyasi içerikli ve sosyal medya çevirilerinde manipülasyon zaman zaman başvurulan bir
yöntemdir. Kur’an çevirilerini incelediğimizde, ekleme, çıkarma, değiştirme gibi çeviri
stratejilerine sık sık başvurulduğu dikkat çekmektedir. Ancak yapılan manipülasyonlar her zaman
kasıtlı olmamakla birlikte, nadir karşılaşılan bazı durumlarda okuyucunun önsözler vasıtasıyla
manipüle edildiği de karşılaşılan bir durumdur. 1647 yılında André du Ryer tarafından L’Alcoran
de Mahomet başlığıyla yapılan ilk Kur’an çevirisi ve bu çeviriden hareketle 1649 yılında Alexander
Ross tarafından The Alcoran of Mahomet adıyla yapılan İngilizce çevirisinin “Okuyucuya” başlıklı
önsöz kısmında okuyucuyu yönlendirme amaçlı manipülasyona başvurulduğu görülmektedir. Bu
çalışmada, ilk Fransızca ve İngilizce Kur’an çevirileri yan metinler bağlamında önsözlerde
manipülasyon açısından incelenecektir